BESLENME


Beslenme, yaşamın her döneminde sağlığın temelini oluşturur. Acıkınca bişeyler yemek beslenme anlamına gelmez. Beslenme; büyüme, gelişme sağlıklı ve verimli olarak uzun süre yaşamak için gerekli olan enerjiyi ve besin öğelerinin her birini yeterli miktarlarda sağlayacak olan besinleri, besleyici değerlerini yitirmeden, sağlık bozucu duruma getirmeden en ekonomik şekilde almak ve vücutta kullanmaktır.

İnsanın, dolayısı ile toplumun sağlığını etkileyen başlıca etmenler kalıtım ve çevre koşullarıdır. Çevresel etmenlerin başında beslenme gelmektedir.

İnsanın yaşamı için 50’ ye yakın besin öğesine gereksinimi vardır. İnsanın, sağlıklı büyüme ve gelişmesi, sağlıklı ve üretken olarak uzun süre yaşaması için bu öğelerin her birinden günlük ne kadar alınması gerektiği belirlenmiştir.

Bu öğelerin herhangi biri alınmadığında,

gereğinden az ya da çok alındığında,

büyüme ve gelişme engellenir, sağlık bozulur.

Yapılan çalışmalar göstermektedir ki yetersiz ve dengesiz beslenme fiziksel, zihinsel ve sosyal performans üzerinde olumsuz etkiler yaparak büyüme ve gelişmeyi engeller, sağlığı bozar, iş verimini düşürür ve hastalıkların iyileşmesini geciktirir.



SAĞLIKLI BESLENME


İnsanın büyüme,gelişme, sağlıklı ve üretken olarak uzun süre yaşaması için vücudumuzun ihtiyacı olan besin öğelerinin taze, temiz ve mevsiminde günlük ihtiyacımızı karşılayacak şekilde dengeli tüketilmesi olarak tanımlanabilir.

Tükettiğimiz besin öğelerinin tohumlarının genetiği ile oynanmış olması, kimyasal gübreler ve tarim ilaçları ile yetiştirilen besinler sağlımızı kısa sürede ve uzun vadede etkilemektedir. Bu nedenle, sağlıklı beslenmek ve günlük ihtiyacımızı karşılamak için tükettiğimiz besinlerin üretimden tüketime kadar takip ettiği süreç çok önemlidir.

Yeterli ve dengeli beslenme için dört temel besin grubunda yer alan besinler her öğünde, yeterli miktarda tüketilmelidir.


1 porsiyon süt grubu

  • Yarım yağlı süt, 1 orta su bardağı, 200-240 ml
  • Yarım yağlı yoğurt, 1 orta su bardağı, 150-200 ml
  • Peynir, 2 kibrit kutusu kadar, 40-60 gr

1 porsiyon Et Grubu

  • Et (kırmızı veya beyaz ) yağsız , 2-3 köfte kadar 60-90 gr
  • Et yerine geçenler
  • 1 adet yumurta, ½ porsiyon
  • Kurubaklagiller (pişmiş), orta boy çay bardağı
  • Yağlı tohumlar (kabuksuz): 30 gr

1 porsiyon ekmek grubu

  • Ekmek, 1 orta dilim, 25-50 gr
  • Unlu çorba, 1 orta boy kepçe
  • Pilav veya makarna (pişmiş)4 yemek kaşığı

1 porsiyon meyve grubu

  • 1 adet elma potakal, mandalina vs.

1 porsiyon sebze grubu

  • Pişmiş sebze bir kepçe= Çiğ sebze 200-250 gr


BESLENME TEDAVİSİNİN TEMEL PRENSİPLERİ


Bireyin yaşam tarzına uygun öğün sayısı önerilmeli,

Günlük enerjinin %25-30’u yağlardan gelmelidir. Doymuş, tekli doymuş ve çoklu doymuş yağ alımı günlük enerji miktarının üzerine çıkılmamalı,

Az yağlı pişirme yöntemleri tercih edilmeli,

Posa üçeriği yüksek sebze tüketimi arttırılmalı,

Şeker ve şeker yoğunluğu yüksek besin tüketiminden kaçınılmalı,

Lifli besinlerin tüketimi arttırılmalı (Günlük lif gereksinimi 20-30 g),

Öğün arasında enerji yoğunluğu yüksek besin tüketiminden kaçınılmalı,

Günlük tuz tüketimi 6 g ‘ı (1 çay kaşığı) geçmemeli,

Günde en az 2.5-3 lt sıvı tüketilmelidir.

Asitli içecekler uzak durulmalıdır. Kafeinli içeceklerin tüketim sıklığı azaltılmalıdır.

Günde az 30 dk fiziksel aktivite yapılmalıdır.



BKI HESAPLAMA


Son zamanlarda giderek yaygınlaşan obezite diğer bir adıyla şişmanlık, günümüzde en önemli sağlık problemlerinin başında yer alıyor. Obezite kişinin hareketlerinin kısıtlanmasının yanı sıra; tansiyon, kanser, kas ve eklem hastalıkları, şeker ve inme gibi yaşam kalitesini büyük ölçüde etkileyen bozan ve çoğu zaman telafi edilemez hasarlar bırakan değişimlere yol açıyor.

Beden Kütle İndeksi, yetişkin bir insanın kütlesinin boyuna göre sağlıklı aralıkta olup olmadığını belirlemeye yarayan bir parametredir. Bu değer için belirlenmiş olan aralığın altında kalıyorsanız sağlığınız için biraz kilo almanız, üstünde kalıyorsanız biraz kilo vermeniz tavsiye edilmektedir.

Vücut kitle indeksi; kg cinsinden vücut ağırlığının, metre cinsinden boy uzunluğunun karesine bölünmesiyle hesaplanır. En basit şekliyle formüle dökersek;

 

  • 18.5 kg/m2’nin altında ise: Zayıf
  • 18.5-24.9 kg/m2 arasında ise: Normal
  • 25-29.9 kg/m2 arasında ise : Fazla kilolu
  • 30-34.9 kg/m2 arasında ise: I. derece obez
  • 35-39.9 kg/m2 arasında ise: II. derece obez
  • 40 kg/m2 üzerinde ise: III. derece morbid obez


BEL ÇEVRESİ


Bel çevresi ölçümü karın bölgesi yağlanmanın göstergesidir. Karın-bel çevresinde bulunan fazla yağlar, kalça çevresinde bulunanlardan daha tehlikelidir çünkü direk kalp hastalıkları, felç ve Tip 2 diyabet gibi sağlık problemleri ile bağlantılıdır. Genlerimiz, yağ dağılımının nerede olacağı üzerinde etkili olabiliyor ancak dengeli beslenme ile kontrolü sağlamak elimizdedir.



Kadın Erkek Bel Çevresi Risk Eylimi
80-88 cm 94 cm Riskli
>88 cm >102 cm Obez